Wat is duurzame mobiliteit?

Met duurzame mobiliteit bedoelen we een toekomstbestendige manier van vervoer, waarbij onze verplaatsingen geen invloed hebben op het milieu en steeds minder CO2-uitstoot veroorzaken . Verplaatsingen zijn een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven.

Wat zijn voertuigen ter bevordering van duurzame mobiliteit?

Voertuigen die rijden op elektriciteit, aardgas of waterstof zorgen voor een betere luchtkwaliteit, minder CO2-uitstoot en minder geluidsoverlast.

Wat valt er allemaal onder mobiliteit?

Mobiliteit is het vermogen om je voort te bewegen . Dat kun je zonder hulpmiddel doen, bijvoorbeeld als je wandelt. Maar dat kun je ook met een hulpmiddel doen. Denk aan de fiets, de auto of een vliegtuig.

Welk transportmiddel is het duurzaamst?

CO2-uitstoot van auto, ov en fiets De benenwagen (lopen) en fiets scoren het beste omdat je dan zelf de motor bent . Voor de andere vervoersmiddelen geldt: als je met meer mensen samen reist, wordt de uitstoot per persoon lager.

Wat is het duurzaamste voertuig?

Een elektrische auto is veruit de groenste auto, groener dan een diesel- of benzineauto. Een elektrische auto stoot over zijn hele leven ruim 60 procent minder CO2 uit dan een auto met een uitlaat.

Wat is het meest duurzame vervoer?

De vervoerkeuzes voor bijvoorbeeld woon-werkverkeer, winkelen, vrijetijdsbesteding, familiebezoek of vakanties hebben dus invloed op het klimaat (Milieu Centraal, 2021a). De meest duurzame vormen van vervoer zijn lopen of fietsen, eventueel met een elektrische fiets, gevolgd door treinreizen .

Wat is groene mobiliteit?

Groen wil dat je je vlot, veilig en goedkoop kan verplaatsen op de manier die je zelf kiest . We investeren in veilige fiets- en voetpaden. We zorgen dat het openbaar vervoer een echt alternatief voor de auto wordt, ongeacht het tijdstip, ongeacht of je nu in de stad of op het platteland woont.

Wat bedoelen ze met mobiliteit?

Mobiliteit kan verwijzen naar: Vervoer . Sociale mobiliteit . Circulatie (mobiliteit)

Wat is een gezonde mobiliteit?

Gezonde mobiliteit is het gebruik maken van transport- middelen (zoals fietsen, lopen en openbaar vervoer) die een positief effect hebben op de gezondheid of de milieukwaliteit bevorderen .

Wat is de definitie van mobiliteit?

Mobiliteit maakt die bereikbaarheid van personen en goederen mogelijk . Met andere woorden: mobiliteit is een middel, een gereedschap, een vehikel.

Wat is duurzaam transport?

Bij duurzaam transport houden we de logistieke planning nauwlettend in de gaten en zorgen we dat de lading optimaal is . Dit betekent dat we het brandstofverbruik van onze chauffeurs in de gaten houden en dat ze zo min mogelijk kilometers rijden zonder lading.

De first mile in de schijnwerpers: Dé opstap naar duurzame mobiliteit (2024)

Deel 2 in de 4-delige blogserie “De kans voor de trein-fiets combinatie”

In dit artikel richt ik de schijnwerpers op het vraagstuk van de ‘first mile’ voor treinreizen. Want hoe hoger de kwaliteit van de first mile - het eerste stuk van elke deur-tot-deur reis met het openbaar vervoer - hoe meer mensen kiezen voor een duurzaam alternatief voor de auto. Maar wat is de first mile, wat kunnen we ermee en bovenal, hoe kunnen we de potentie van de first mile benutten om het gebruik van de fiets+trein combinatie te stimuleren?

Het mobiliteitsgedrag van Nederlanders moet verduurzamen. Als minder mensen de auto en meer mensen de trein of de fiets pakken, stoten we minder CO2 uit, verminderen we files en wordt de stad veiliger en prettiger om in te leven. Daardoor kunnen we de gezondheid van de inwoners, de leefbaarheid van de steden, en de economie van ons land stukje bij beetje versterken.

Dat klinkt natuurlijk mooi, maar een switch naar een duurzamere mobiliteitskeuze is er niet een die vanzelfsprekend wordt gemaakt. Het moet een logische keuze zijn om voor duurzame mobiliteit te gaan in plaats van de auto. De duurzame keuze is echter voor veel mensen simpelweg nog niet de meest logische keuze. We staan met z’n allen daarmee dus voor een enorme opgave om die duurzame alternatieven aantrekkelijker en bereikbaarder te maken. Ministeries, provincies en gemeenten zijn druk in de weer om deze duurzame mobiliteitskeuze te stimuleren.

Ook de fiets+trein combinatie passeert in dat kader steeds vaker de revue. Deze gecombineerde modaliteit is er in potentie namelijk eentje die goed kan concurreren met de o zo comfortabele auto. In de introductie van deze serie artikelen las je al hoe deze populaire multimodaliteit de bereikbaarheid en flexibiliteit van de fiets combineert met de snelheid en het bereik van de trein.

Voordat de fiets+trein combinatie écht de concurrentie aan kan gaan met de auto, zal er op de gehele deur-tot-deur reis nog het een en ander moeten verbeteren. Om dit te doen kan er gewerkt worden aan de first mile, last mile en de treinreis. Van deze drie onderdelen lijkt het investeren in de treinreis wellicht de beste optie. Toch zitten er veel – en misschien zelfs meer – kansen in de first en last mile om de fiets+trein combinatie aantrekkelijker te maken. Hiervoor zijn drie redenen.

1.De bestede tijd aan de first en last mile samen kan tot 50% van de totale reistijd opnemen, waar het slechts een klein aandeel in het aantal afgelegde kilometers heeft.

2.De waardering van de tijd tijdens de first en last mile is lager dan in de trein. In andere woorden: Mensen zitten liever in de trein dan op de fiets naar het station.

Waarom is die first mile zo belangrijk voor de fiets+trein reis?

Laten we de first mile eerst bekijken in de context van de fiets+trein combinatie. De functie van de first mile is om ervoor te zorgen dat mensen van hun huis naar het treinstation toe kunnen komen, zodat ze met de trein naar een andere plek toe kunnen reizen. Het is als het ware het opstapje om van A naar B te kunnen komen. En daar zit het hem in: Dat opstapje is voor veel mensen geen opstapje, maar een drempel. Nu is het pakken van de fiets voor veel Nederlanders al een lagere drempel dan het wachten op de bus om naar het station te komen, maar toch is er nog een grote groep waar de fiets+trein combinatie terrein kan winnen. Als deze eerste drempel voor deze mensen kan worden geslecht, is de stap naar de fiets+trein reis al een stuk dichterbij.

Daarnaast is een groot deel van de first mile een relatief onderbelicht onderwerp. De meest belichte onderdelen van de first mile zijn het stationsgebied en de fietsenstalling, met cirkel van zo’n 300 meter hier omheen. De rest van de route wordt vaak over het hoofd gezien bij het stimuleren van treingebruik, mede omdat de relatie tot de treinrit hier simpelweg minder voor de hand ligt.

Dat klopt ook; fietspaden die elders in de stad liggen zijn namelijk niet alleen bedoeld om naar het station te komen. Dat maakt ze echter niet minder belangrijk. Sterker nog: Juist het feit dat dit onderdeel van de route multifunctioneel is in gebruik, maakt het logischer om hier wat mee te doen. Een grote rol is hier weggelegd voor snelfietsroutes, die doorgaans van station tot station lopen. Waar deze vaak langs doorgaande wegen lopen, kan een strategische routering door woonwijken heen een groot deel van de first mile vormen. Kortom, het verbeteren van de routes brengt legio aan meekoppelkansen met zich mee. Hierover lees je later in dit artikel meer.

De potentie zit in de groei van het gebruik

De potentie van de first mile zit hem met name in de mogelijkheid om nog veel meer mensen aan te sporen gebruik te maken van de fiets+trein combinatie. Vandaag de dag komt al 47% van de reizigers met de fiets naar het station, en dit is een groeiend getal. Bovendien: Met bijna 23 miljoen fietsen heeft bijna iedereen in ons land minstens 1 fiets tot zijn beschikking. De totale potentie van de first mile met de fiets reikt dan ook een stuk verder dan het huidige aandeel.

Ook op beleidsniveau, waar de beslissingen over fietsinfrastructuur gemaakt moeten worden, kunnen er nog stappen gemaakt worden: Waar in veel gemeentelijke visies de fiets ‘op 1’ staat en dus prioriteit zou moeten krijgen over de auto, is dit in de praktijk niet altijd het geval. Met name op de plekken waar de fietser het meeste hinder op zijn route ondervindt, zoals drukke kruispunten, is het door laten stromen van autoverkeer vaak stiekem toch nog ietsje belangrijker dan de snelheid en veiligheid van de fietsers.

Als we dan kijken waar de meeste potentie zit, kijken we dus naar plekken waar nog veel mensen de overstap kunnen maken naar de fiets+trein combinatie én waar nog veel te winnen valt op het gebied van de first mile. Dat betekent dat we op zoek zijn naar gebieden waar we, door de first mile te verbeteren, zoveel mogelijk mensen kunnen stimuleren om van reisgedrag te veranderen.

Kijk buiten het cirkeltje om het station

Voor bijna elke woonplaats geldt dat de gebruikers van de fiets+trein combinatie doorgaans vrij dicht bij het station wonen. Hier is de drempel van de afstand simpelweg het laagst. Daarom is het juist in de gebieden daaromheen, tot 5km van het station, van belang om de route zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Daardoor zullen ook de mensen die hier wonen meer gebruik maken van de fiets+trein.

De middelgrote stad biedt kansen

Als we naar specifieke locaties kijken, komt ook hier komt een onderbelichte categorie naar voren: de middelgrote stad. Waar er in grote steden als Amsterdam en Utrecht al veel aandacht is voor de fiets, het station en het autoluw maken van de (binnen)stad, hoor je hier een stuk minder over in middelgrote steden. Maar juist in steden als Purmerend, Hilversum en Ede valt er ontzettend veel te winnen. Waarom? Dit soort steden hebben een behoorlijk aantal inwoners (75.000-200.000), terwijl het treinstation voor bijna alle inwoners binnen die 5 kilometer fietsen ligt. Daardoor is de afstand tot het station, wat over het algemeen een grote drempel kan zijn, nauwelijks een issue. Daarentegen zijn dit soort steden vaak nog niet zo ver als de grotere steden in hun beleid om de mobiliteit te verduurzamen. Er valt daarom vaak veel te winnen op het gebied van veiligheid, snelheid, comfort en aantrekkelijkheid van de fietsroutes.

De laatste en misschien wel meest relevante reden om juist hier te focussen op een goede first mile, is het feit dat in deze steden over relatief veel potentiële first mile ritten beschikken. In deze steden wonen immers meer mensen dan dat er werken, waardoor de stroom van uitgaand woon-werkverkeer elke ochtend groot is. Omdat deze stroom alleen maar zal toenemen, is het van belang om hier nu al op in te spelen en de first mile aan te pakken.

De first mile bonus: meer dan alleen meer treinreizigers

Het aanpakken van de first mile is niet alleen van belang om de route naar het station aantrekkelijker te maken. Een goede first mile kan bijdragen aan meerdere grote uitdagingen waar we voor staan, zoals duurzaamheid, leefbaarheid, gezondheid en het mobiliteitssysteem. Met andere woorden: De ontwikkeling van de first mile brengt legio meekoppelkansen met zich mee.

Meekoppelkansen zijn kansen die indirect worden ‘vrijgespeeld’ door een bepaalde actie uit te voeren. De meest relevante meekoppelkansen van een goede first mile zijn hieronder opgesomd:

Doordat fietsroutes door de hele stad heen worden aangepakt, wordt fietsen in het algemeen ook aantrekkelijker. Naar school, naar de supermarkt, of naar die vriend aan de andere kant van de stad.
Het aanpakken van de first mile kan ook de leefbaarheid verbeteren. Door een andere inrichting zal het aantal fietsers toenemen, het aantal autobewegingen afnemen, de buitenruimte veiliger zijn en de lucht schoner. Daarnaast kan het ook een stimulans zijn om de leefbaarheid verder te verbeteren.
Ook de klimaatdoelen komen een stukje dichterbij door een goede first mile. Enerzijds doordat er minder uitstoot is door de verandering in mobiliteitsgedrag, maar ook omdat de nieuwe inrichting kansen biedt voor klimaatadaptatie; doordat er minder ruimte nodig is voor infrastructuur, is er meer ruimte voor groen, water en andere elementen die zowel de buitenruimte afkoelen tijdens extreme hitte als wateroverlast verminderen tijdens hevige regenbuien.
Tot slot is een goede first mile bevorderlijk voor de gezondheid van de inwoners. Doordat er wordt gestimuleerd om meer de fiets te pakken en de auto te laten staan wordt er meer bewogen, waar de mens niet alleen gezonder, maar ook gelukkiger van wordt.

Een goede first mile kan ook zelf een meekoppelkans zijn: Met de (her)bouw van woonwijken, met name in binnenstedelijk gebied, is er meteen een kans om mensen een duurzame mobiliteitskeuze te laten maken. Dit biedt een extra stimulans om de first mile aan te pakken, om zo meer mensen uit de auto, en op de fiets en in de trein te krijgen. In het eerste artikel in deze reeks lichtte Tessa Leferink al toe hoe deze kans in nieuwbouwwijken kan worden benut.

Klinkt goed allemaal! Wat kunnen we nu doen?

Nu duidelijk is wat de rol van de first mile is, welke waarde het met zich meebrengt en op welke locaties we hier het beste in kunnen investeren, rijst de vraag wat we concreet kunnen doen om de first mile te verbeteren. Hieronder vind je 6 tips om de first mile een impuls te geven in jouw stad:

Maak gebruik van de kans om duurzame mobiliteit te stimuleren bij het (her)bouwen van nieuwe woonwijken. Omdat dit veelal binnenstedelijk gebeurt, ligt de afstand tot een station bijna altijd onder de 5km, zeker in middelgrote steden. Goede routes naar het station en het prioriteren van voetgangers en fietsers over de auto kunnen hier flink aan bijdragen.
Het aanpassen van routes is maatwerk; er is geen gouden oplossing die overal werkt. Kijk daarom goed naar het huidige mobiliteitsgebruik aan de hand van veroersdata (wie, waar, wanneer) en zeker ook enquêtes onder inwoners (waarom). Pas de routes hier vervolgens op aan zodat fietsen veilig, snel en aantrekkelijk wordt, al dan niet naar het station.
Fietsen stimuleren betekent ook dat de auto op de vierde plek komt (zie hiervoor ook het STOP-principe uit het eerste artikel van Tessa Leferink). Beredeneer en ontwerp eerst uit het belang van de voetganger en de fietser, daarna pas vanuit de auto. Zeker op drukke kruispunten blijft het lastig om de fietser in de voorrang te zetten, maar juist hier kan het verschil worden gemaakt; het ontmoedigen van de autorit draagt immers ook bij aan het stimuleren van duurzame vervoersmiddelen als de fiets en de trein.
Probeer de first mile mee te nemen in verschillende investeringen in mobiliteit. Zo kunnen snelfietsroutes met een strategische routering een groot deel van een first mile vormen, en kunnen herinrichtingen van onder andere straten en parkeerplaatsen de mogelijkheid bieden om fietsen in de stad te bevorderen.
Deel de kennis over duurzame mobiliteit binnen overheden, maar ook ov-partijen en bewoners. Hoe meer mensen het belang inzien van een goede first mile en weten hoe we hierop in kunnen spelen, hoe meer rekening ermee gehouden kan worden in beleid voor onder andere mobiliteit, woningbouw en klimaatadaptatie.
Vergeet zeker niet om te kijken naar het stationsgebied en de fietsenstalling. Joeri van Mil vertelt je daar in het derde artikel van deze reeks meer over.

Tot slot

De first mile verdient zeker een plek in de schijnwerpers; nu, en zeker in de toekomst speelt dit fenomeen in iedere stad een belangrijke rol in de mobiliteitstransitie. Ben jij een voorloper, en wil je nu al iets doen aan de uitdagingen rondom duurzaamheid, leefbaarheid, gezondheid en het mobiliteitssysteem? Pak dan als gemeente, provincie, ontwikkelaar of ov-aanbieder de kans om de first mile aan te pakken in de middelgrote steden. De potentie is er, nu nog benutten!

Dit was het tweede artikel in een serie van 4 over de kans van de fiets+trein combinatie. Joeri van Mil (AT Osborne) en Niels van Oort (co-director Smart Public Transport Lab TU Delft) vertellen de komende weken meer over de kans van de fiets+trein combinatie, dus blijf ons volgen en mis niets!